Van station tot museum

Het stationsgebouw waar het allemaal mee begon

Stichting Oud Lunteren

De Stichting Oud Lunteren is op 1 februari 1974 in het leven geroepen op initiatief van enkele Lunterse ingezetenen; de heren dr. Pier Hoekstra, ir. Jan Janus Pot, beiden woonachtig in Lunteren, hoewel ze daar niet vandaan komen. De derde oprichter van de stichting is de heer Van de Voort, landbouwer te Lunteren. Bewustzijn van een eigen identiteit en van een eigen waardevol verleden zijn een belangrijk motief voor de oprichting van Oud Lunteren. De directe aanleiding voor het oprichten van een stichting is echter de dreigende verdwijning van het uit 1902 daterende Lunterse stationsgebouw en van het Lunterse spoorwegstation, waar veel Lunteranen grote moeite mee hebben. De Stichting Oud Lunteren is dan ook nauw verweven met het voortbestaan van het spoorwegstation Lunteren en verzet zich tegen de sloop van het stationsgebouw. Om die sloop te voorkomen worden tal van acties gevoerd, waaronder een handtekeningenactie voor behoud van het stationsgebouw en de zogenoemde “Kippenlijn”. De handtekeningen zijn overhandigd aan minister Westerterp van Verkeer en Waterstaat en in congrescentrum De Blije Werelt wordt een bijeenkomst over het voortbestaan van het spoorwegstation georganiseerd. De gevoerde acties van de Lunteranen voor hun spoorwegstation zin niet voor niets geweest. De sloop van het stationsgebouw wordt op het laatste moment afgeblazen en station Lunteren en de “Kippenlijn” blijven bestaan.

Doel van de Stichting

In de statuten van de Stichting Oud Lunteren staat: “ De stichting Oud Lunteren heeft tot doel het voor de komende generaties bewaren en in stand houden van al datgene, zich binnen de kadastrale gemeente bevindende objecten, die de herinnering aan het vroegere Lunteren levendig houden.” Het bestuur van de stichting bedoelt hiermee daarvoor in aanmerking komende gebouwen, zoals het stationsgebouw, maar ook het vele natuurschoon, dat Lunteren te bieden heeft. De stichting streeft ernaar dat daarvan zoveel mogelijk gehandhaafd blijft. Behalve aan panden kan men ook denken aan terreinen en voorwerpen, zoals afbeeldingen van Lunteren en haar inwoners, aan kaarten en geschriften en aan het vastleggen van verhalen van Lunteranen. De verzameling van voorwerpen en documenten die op het verleden van Lunteren betrekking hebben, wil de stichting onderbrengen in een museum.

De middelen van de stichting bestaan uit:

  • Donaties
  • Subsidies
  • Hetgeen door making, schenking of op andere wijze wordt verkregen
  • Alle andere inkomsten

1979: Een feestjaar voor Oud Lunteren

In 1979, vijf jaar na de oprichting van de Stichting Oud Lunteren, vinden een aantal gedenkwaardige activiteiten en gebeurtenissen plaats.

Het eerste lustrum van de stichting wordt gevierd met een tentoonstelling over de in 1902 geopende spoorlijn. De objecten en ander materiaal komen van het Utrechtse Spoorwegmuseum en uit Lunteren zelf. Ook worden vondsten bij eigen studie tentoongesteld.

Een tweede expositie, over de Lunterse molen “De Hoop”, vindt plaats met medewerking van de molenaarsfamilie Van Veldhuisen.Voor deze expositie is een diaklankbeeld gemaakt en dit valt geweldig in de smaak.

De activiteiten worden door honderden belangstellenden bezocht en ook het officiële bezoek uit Ede is enthousiast. In zekere zin is de hele Oud-Lunterse dag natuurlijk een feest in de geest en de stijl van Oud Lunteren... Een andere activiteit, passende bij het Lustrum is de fietstocht door de Lunterse dreven en de Gelderse Vallei die in deze zomer is uitgezet en aangeboden aan de VVV. Deze heeft de betreffende oranjekleurige papieren met kaart aan menig toerist uitgedeeld. De opkomst bij de plechtige “Inrijding” valt wat tegen; maar de vereniging hoopt dat de eigen leden en de vroegere begunstigers van de Stichting, weer goed komen opzetten bij de volgende te organiseren constituerende vergaderingen de herfst, die ongetwijfeld het gezellige eigen karakter geven, dat de bijeenkomsten tot nog toe gelukkig steeds hebben gehad.

De Stichting wordt Vereniging

In 1979 besluit de Stichting Oud Lunteren dat het tijd wordt voor een andere bestuursvorm. De stichting heft zichzelf op en wordt nu een vereniging. De bezittingen van de stichting worden aan de vereniging overgedragen en in de overgangsfase worden de doelstellingen van de stichting aangepast. In september 1979 is de Vereniging Oud Lunteren een feit. De (actieve) leden van Vereniging Oud Lunteren, werken met elkaar samen om het historisch erfgoed van Lunteren te bewaren of te doen herleven.

Activiteiten

Op 1 september 1979 vindt er goed geslaagde Oud-Lunterse bruiloftsdag plaats, ter afsluiting van de Heideweek. De Vereniging Oud-Lunteren krijgt voor één dag de beschikking over het voorgedeelte van de Rabobank voor het vertonen van een klankbeeld en voor het tentoonstellen van vooral visuele herinneringen uit het verleden. De vereniging Oud Lunteren is nauw betrokken bij de organisatie van de Oud Lunterse dag. Voorafgaande aan deze activiteit worden de themakranten over de Oud Lunterse Dag bij de Lunteranen aan huis bezorgd door dr. P. Hoekstra, die dit een aantal jaren achtereen verricht in een postbezorgingsuniform.

Tevens is er aandacht voor oude klederdrachten en voor zang en dans, welke onder andere worden verzorgd door de groep “Lunthari”.

Een eigen verenigingsblad

De Vereniging Oud Lunteren heeft een eigen blad, genaamd “Bij de Amse Pomp”. Dit blad verschijnt sinds 1981 twee keer per jaar. Het bevat verenigingsnieuws en nieuws over activiteiten, maar ook berichten en actualiteiten over Museum Oud Lunteren. Daarnaast zijn er in Bij de Amse Pomp artikelen te lezen over de geschiedenis van de Lunterse cultuur en van haar ingezetenen.

Museum Oud Lunteren

Het stichten van een museum is niet direct het eerste doel van de Vereniging Oud Lunteren. Een museum moet goed beheerd worden en blijven. Aan de haalbaarheid van de continuïteit van het museum wordt door bestuursleden van het eerste uur aanvankelijk nog getwijfeld. Wel heeft Oud Lunteren inmiddels de beschikking over een eigen depot en daarin worden voorwerpen uit grootmoeders tijd voor het nageslacht bewaard. In 1951 richt mejuffrouw Nel Denijs, leerlinge van de Arnhemse Kunstacademie, het leegstaande huisje aan de Dorpsstraat 108 te Lunteren in als museum. Een van de door haar verworven voorwerpen is de klepper van Lunterens laatste klepperman, Bernhard van de Brand. In 1989 wordt de Vereniging Oud Lunteren officieel eigenaresse van het pand Dorpsstraat 55 / Klomperweg 5 te Lunteren. Hier richt men onder andere een expositieruimte in en daarmee is het Museum Oud Lunteren een feit. De Vereniging Oud Lunteren beschikt inmiddels over een grote collectie foto’s en ansichtkaarten over Lunteren. Ook heeft ze veel voorwerpen in bezit. Deze kunnen tijdens wisselende exposities in het museum worden getoond. In de vaste expositie wordt een beeld gegeven van de historie van Lunteren. Diverse aspecten zoals: onderwijs, toerisme, middenstand, boerenleven, archeologie, tehuizen en het buurtbos, komen aan bod. Het Museum Oud Lunteren was in 2012 enkele maanden gesloten, vanwege een grondige verbouwing en uitbreiding. Op 5 oktober vond de heropening van Museum Lunteren plaats.

Museum Lunteren

Op 1 juli 2020 werd de nieuwe Noordmansvleugel van het museum door burgemeester René Verhulst geopend. Deze moderne vleugel dankt het museum aan het legaat van de heer Johan Noordmans die in 2015 overleed. Een prachtige uitbreiding met 2 zeer goed geoutilleerde zalen: de Noordmanszaal en op de eerste verdieping de Schatzaal. Vanaf dat moment hebben ook de bestaande zalen namen gekregen, allen met een verwijzing naar de historie van Vereniging Oud-Lunteren: Nels Stijlkamer en de Pier Hoekstrazaal.

Bronnen aanwezig in het Gemeentearchief

Literatuur GAE2069 Hoekstra, P.,  Berende, H. (bew.)  Lunteren, een historische studie.  Barneveld, 2011  •  Documentatie Documentatieverzameling Kesteloo, map 90 en map 120  •  Tijdschriften Bij de Amse Pomp, diverse artikelen en jaargangen  •  Fotocollectie GA07018 Expositie in Museum Oud Lunteren, 1987  •  Auteur Nelleke Roelofs, 2012

TOP